با وجود تغییراتی که در قانون اساسی ایران در چند سال اخیر رخ داده است، اما کماکان مرد می تواند مطابق با قانون مدنی و همچنین قانون حمایت از خانواده در صورت لزوم با رعایت کردن شرایط مقرر، به دادگاه خانواده مراجعه کند و همسر خود را طلاق دهد.

طلاق از طرف مرد حقی است که در اختیار مرد بوده و حتی با مخالفت زن، امکان اجرای آن وجود دارد. مرد می تواند در هر زمان و بدون ارائه شرایط و دلایل خاصی، همسر خود را از طریق بردن درخواست به دادگاه خانواده طلاق دهد.

با این تصمیم، مرد باید به دادگاه مراجعه کند و دادگاه با ارجاع اختلاف به داوری اقدام به اصلاح بین زوجین خواهد کرد. درصورتی‌که بین زن و شوهر سازش حاصل نشود، گواهی عدم امکان سازش به مرد داده می شود. دفتر طلاق پس از دریافت گواهی عدم امکان سازش به اجرای صیغه طلاق و ثبت آن اقدام خواهد کرد.

در این شرایط تکلیف مهریه و سایر موارد مالی زن چگونه است؟ آیا در صورت عدم موافقت زن باز هم صیغه طلاق جاری می شود؟ برای آشنایی بیشتر با مراحل این نوع از طلاق، شرایط حصول آن و پاسخ سوال های بالا می توانید این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

طلاق از طرف مرد چه شرایطی دارد؟

مطابق قانون، مرد با رعایت شرایط تعیین شده می تواند برای تقاضای طلاق به دادگاه مراجعه کند و همسرش را طلاق بدهد. البته با نوبت قرار دادن پرونده و آوردن شهود و در طول زمان، بسیاری از مردان نسبت به طلاق دادن همسرشان منصرف می شوند و در این موارد پیش بینی قانون گذار عینا واقع شده است.

طبق قواعد شرعی و فقهی، طلاق از اختیارات زوج است و تنها تفاوت در موجه بودن یا نبودن علت تقاضای طلاق از ناحیه مرد، بحث تعلق گرفتن یا عدم تعلق یکسری حق و حقوق مالی مانند بحث نحله یا تنصیف دارایی برای زن است. این به این معنا است که در هر شرایطی حتی با وجود مخالفت زن، طلاق از طرف مرد قابل اجرا است.

به صورت کلی چند شرط لازم برای این نوع از طلاق در نظر گرفته شده است:

• مرد باید در زمان طلاق از سلامت عقلی برخوردار باشد، بنابراین مرد دیوانه نمی تواند همسرش را طلاق بدهد.

مردی که بخواهد همسرش را طلاق دهد، باید به سن ۱۵ سال رسیده باشد، بنابراین اگر مردی قبل از این سن ازدواج کرده باشد، این مسئله نمی تواند باعث اثبات رشد ذهنی و عقلی او باشد.

• اگر مردی بخواهد همسرش را طلاق بدهد، باید تصمیمش قطعی باشد.

طلاق از طرف مرد در دوران عقد

هیچ منعی برای درخواست طلاق از طرف مرد در دوران عقد وجود ندارد، اما لازم است که حق و حقوق زن را پرداخت کند. توجه کنید که در طلاق در دوران عقد تنها پرداخت مهریه و نفقه به زن کفایت می کند، این در حالیست که در مواقعی که زندگی مشترک شروع شده است، تمام حقوق زن اعم از مهریه، نفقه، اجرت المثل و تصنیف دارایی و … باید پرداخت شود.

البته در خصوص تصنیف دارایی به زن در دوران عقد چیزی تعلق نمی‌گیرد، حتی اگر در عقدنامه نیز قید شده باشد که شرط تصنیف دارایی انجام شود. به این دلیل که تصنیف دارایی به اموالی مربوط می‌شود که مرد بعد از زندگی مشترک به دست آورده است، به همین دلیل در دوران عقد این اموال به زن تعلق نمی‌گیرد.

معایب طلاق از طرف مرد

درست است که مرد در هر زمانی و با توجه به شرایطی که در قانون پیش بینی شده است، می تواند نسبت به طلاق دادن همسر خود اقدام کند اما زمانی که درخواست طلاق از جانب مرد مطرح می شود، شامل آثار و معایب حقوقی است که در ادامه به آن پرداخته ایم.

از آثار حقوقی طلاق برای زمانی که مرد در خواست دهنده آن باشد، می توان به ملزم شدن مرد برای پرداخت مهریه اشاره کرد. در این حالت مرد باید تمام مهریه همسر خود را به صورت یکجا پرداخت کند و همچنین تا زمانی که همسر خود را طلاق نداده است، باید نسبت به پرداخت هزینه های او مانند خرید لباس، پوشاک و فراهم کردن اسباب و وسایل لازم برای زندگیش، مسئول باشد.

در صورتی که زن در ابتدای ازدواج مشخص کرده باشد که در ازای اموری که در خانه انجام می دهد، مبلغی را دریافت خواهد کرد، این مبلغ به عنوان اجرت المثل شناخته می شود و  پرداخت آن توسط زوج الزامی است.

اگر زن رضایت به طلاق نداشته باشد و همچنین در انجام وظایف خود کوتاهی نکرده باشد، در این حالت مرد باید با نظر دادگاه نصف اموال خود را به همسرش ببخشد.

اگر زن طلاق نخواهد؟

همانطور که اشاره کردیم در قوانین جاری کشور، طلاق در اختیار مرد است و او می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و دادن دادخواست، همسرش را طلاق بدهد. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که آیا عدم رضایت زن تاثیری در پرونده روند طلاق از طرف مرد دارد؟ جواب منفی است، چرا که عدم رضایت و موافقت زن تنها می تواند مراحل طلاق از طرف مرد را طولانی کند، ولی امکان جلوگیری از صدور حکم طلاق را ندارد.

بنابراین در این موضوع رضایت زن شرط نیست، یعنی اگر زن طلاق نخواهد ولی مرد اصرار به آن داشته باشد، در نهایت ناگزیر دادگاه حکم طلاق را صادر می کند.

در بسیاری از دادنامه های طلاق، رای طلاق صادر شده است ولی مرد به دلیل عدم توانایی نتوانسته رای طلاق را به مرحله اجرا درآورد.

در مورد مدت زمان طلاق از طرف مرد ،کاملا بستگی به دادگاه رسیدگی کننده و از همه مهمتر اعتراض یا عدم اعتراض زوجه دارد. با این توضیح که مراحل دادخواست طلاق از طرف مرد ۳ مرحله ای است و شامل دادگاه بدوی، دادگاه تجدید نظر استان و دیوان عالی کشور می شود و اگر زنی مخالف طلاق باشد می تواند پرونده را تا رای نهایی دیوان عالی کشور طولانی کند.

سوالی که به دفعات در مشاوره حضوری یا مشاوره تلفنی از وکلای ما پرسیده می شود این است: آیا اعتراض زن در رای طلاق موثر است؟

چون اصل طلاق در اختیار مرد است، رای صادر می شود ولی مسائل مالی و غیر مالی در ارتباط با زوجیت ممکن است در دادگاه بالاتر به دلایلی نقض شود. در حالتی که زن راضی به طلاق نباشد، پرونده طلاق طولانی می شود (یک سال یا حتی بیشتر).

درخواست مطالبات مالی ناشی از ازدواج در دادخواست طلاق از طرف مرد، از جمله دلایلی است که باعث طولانی شدن پرونده خواهد شد. به عنوان مثال اگر زن ضمن دادخواست طلاق مرد در جلسه دادرسی شخصا یا توسط وکیل اجرت المثل ایام زناشویی را مطالبه کند، برای کارشناسی پرونده از سوی دادگاه، وقت نظارت تعیین می شود. ممکن است پس از کارشناسی، یکی از طرفین به مبلغ تعیین شده توسط کارشناس معترض باشد که موضوع به هیات کارشناسان ارجاع داده می شود.

 بنابراین تفاوت اصلی طلاق از طرف مرد با زن در این است که اصل طلاق برای مرد دشوار نیست و به راحتی انجام می شود. ولی پرداخت حقوق مالی زوجه ناشی از ازدواج می تواند مشکل ساز شود.

پس اگر زن طلاق نخواهد و اگر مرد دادخواست طلاق بدهد اعتراض زن موجب اطاله دادرسی خواهد شد و ضمنا مطالبه مهریه، اجرت المثل و نصف دارایی (در فرض استحقاق زوجه) از موجبات طولانی تر شدن پرونده و یا اجرا نشدن حکم طلاق خواهد بود.

حق و حقوق زن در طلاق از طرف مرد چگونه تعیین می شود؟

در صورتی که ارائه دادخواست طلاق به دادگاه از سمت مرد باشد، وظیفه دارد که نسبت به پرداخت تکالیف زن از جمله مهریه اقدام کند.

این در حالیست که حق و حقوق زن محدود به مهریه نیست و شامل پرداخت نفقه، پس دادن جهیزیه، اختیار مالکیت نصف دارایی همسر، پرداخت کردن نحله و پرداخت کردن اجرت المثل نیز می باشد که از جمله وظایف مرد در هنگام طلاق محسوب می شود.

همانطور که قبلا اشاره کردیم، ثبت طلاق منوط به پرداخت حقوقی مالی زوجه است. البته چنانچه این حقوق به صورت قسطی نیز پرداخت شود، امکان ثبت کردن طلاق از طرف مرد وجود دارد.

چنانچه زوجین، بند تصنیف دارائی را امضاء کرده باشند، بایستی در طلاق از طرف مرد نیمی از دارائی را که در ایام زناشویی به دست آورده اند را یا معادل دارائی را به زن منتقل کند. البته این در حالتی است که مرد در دادگاه نتواند اثبات کند که این تقاضای طلاق به علت سوء رفتار و اخلاق همسر بوده است.

دادگاه ضمن صدور رای خود با توجه به شروط ضمن عقد نکاح و مندرجات سند ازدواج در طلاق از طرف مرد، تکلیف امور مالی زوجه از جمله جهیزیه ،مهریه، نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت را مطابق قانون مشخص می کند و پرداخت هزینه های حضانت و نگهداری فرزندان را نیز تعیین می کند .

تکلیف مهریه در طلاق از طرف مرد

اگر دادخواست طلاق از طرف مرد باشد، دادگاه رسیدگی کننده مطابق قانون حمایت خانواده مکلف است در ضمن حکم طلاق نسبت به حقوق مالی زوجه از جمله مهریه نیز تعیین تکلیف کند.

مطابق احکام حقوقی اسلام، مهریه دینی است که به گردن مرد بوده و تحت هر شرایطی باید پرداخت شود و عدم پرداخت آن تنها در صورت رضایت و گذشت زن (به عنوان طلبکار) امکان پذیر می شود. در این حالت زن ممکن است یا از مهریه خود بگذرد و یا به مقدار کمتر از آن رضایت دهد.

بنابراین طلاق از طرف مرد بدون پرداخت مهریه امکان پذیر نیست و در صورت عدم پرداخت مهریه از سوی مرد یا عدم صدور حکمی در این خصوص، دادگاه باید ضمن صدور حکم خود، تکلیف مهریه را نیز مشخص کند.

 در این جا دو حالت رخ می دهد:

۱- اگر قبل از دادخواست طلاق از طرف مرد و یا در اثنای رسیدگی دادگاه، زن دادخواست مهریه داده باشد، دادگاه رسیدگی کننده به طلاق به آن پرونده مهریه (در همان شعبه باشد یا شعبه دیگر) استناد می کند. بدیهی است اگر مرد بخواهد در این حالت تقاضای تقسیط مهریه کند، باید از طریق شعبه ای که رای مهریه صادر شده است، دادخواست اعسار از پرداخت تقدیم دادگاه کند.

۲- اگر زن دادخواست مهریه نداده باشد ولی مرد دادخواست طلاق داده باشد، در این حالت پس از صدور حکم طلاق، مرد می تواند در همان دادگاهی که به امور طلاق رسیدگی کرده است، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه مندرج در عقدنامه و دادنامه طلاق را به طرفیت همسر و از طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت کند.

دادگاه پس از تعیین وقت و استماع شهادت شهود زوج و همچنین اظهارات زوجه در خصوص تقسیط مهریه تصمیم گیری و رای را صادر می کند.

نکته مهم این است که اجرای طلاق از طرف مرد و ثبت آن به تعیین تکلیف دادخواست اعسار مرد موکول می شود. اگر دادگاه اعسار را نپذیرد، در این شرایط تا مرد تمام مهریه ای که استحقاق زن است را پرداخت نکند، امکان ثبت طلاق امکان پذیر نیست. اما در حالتی که دادگاه اعسار را بپذیرد، با پرداخت پیش پرداخت تعیین شده توسط دادگاه و سایر حقوق مالی زوجه که در دادنامه درج شده است، دادنامه طلاق از جانب مرد ثبت می شود.

مطابق قانون به محض جاری شدن عقد نکاح، زن مالک مهریه خواهد شد و مرد موظف به پرداخت این دین است و حتی پرداخت تقسیطی، چیزی از ماهیت آن کم نخواهد کرد.

پرداخت مهریه معادل یا بیشتر و کمتر از ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی، مطابق قانون و نحوه اجرای محکومیت های مالی منوط به اثبات توانایی مالی مرد توسط زن است، ولی از آنجایی که مطابق قانون اصل بر اعسار مرد است، زن باید توانایی مالی او را اثبات کند در غیر این صورت حبس ناشی از محکومیت مالی به دلیل عدم پرداخت مهریه منتفی خواهد شد و صرفا پرداخت کمتر و یا معادل ۱۱۰ سکه بهار ازادی تقسیط خواهد شد و در بیشتر از ۱۱۰ سکه در صورتی که مرد توانایی مالی نداشته باشد، حتی حکم اقساط نیز صادر نمی شود.

طلاق از طرف مرد چقدر زمان می برد؟

تجربه نشان داده است که درخواست های مربوط به طلاق از سوی مردها، در مدت زمان کوتاه تری به نتیجه می رسد.(حدود ۶یا ۸ ماه ) ولی اگر درخواست طلاق از طرف زن باشد، به دلیل پیچیدگی های مربوط به آن، مدت زمان بیشتری طی خواهد کرد.( حدود ۱ سال )

 البته در عمل و در حکم های صادره از دادگاه شاهد بوده ایم که اگر چه درخواست طلاق از طرف مرد جزء اختیارات قانونی او است، ولی اگر زن رضایت به طلاق نداشته باشد پروسه طلاق از سوی مرد را طولانی خواهد کرد. (مواردی مانند یک سال و حتی بیشتر هم دیده شده اند.)

همچنین درخواست مطالبات مالی زن که در اینجا مشخصا مطالبات ناشی از درخواست طلاق از سوی مرد است، باعث طولانی تر شدن پروسه دادرسی خواهد بود.

به طور کلی، مدت زمان طلاق از طرف مرد بستگی کامل به اعتراض طرفین دارد. دقت کنید و روند پرونده می تواند، بدون حضور او در دادگاه نیز طی می شود.

نکات مربوط به مراحل درخواست طلاق از طرف مرد

رأیی که دادگاه پس از دادخواست طلاق از طرف مرد صادر می کند، گواهی عدم امکان سازش نامیده می شود و مرد ۳ ماه فرصت دارد تا برای اجرای رای دادگاه و ثبت آن به دفترخانه رسمی طلاق مراجعه کند، در غیر این صورت رای صادره از درجه اعتبار ساقط می شود.

پرونده طلاق در صورتی که خواهان آن چه مرد باشد و چه زن، در صورت اعتراض پرونده ای سه مرحله ای است یعنی دادگاه بدوی، دادگاه تجدید نظر استان و دیوان عالی کشور، که با اعتراض زن حتی اگر اعتراض غیر موجه باشد، روند طلاق تا یک سال نیز ممکن است طول بکشد. لذا مدت زمان طلاق از طرف مرد بستگی کامل به اعتراض طرفین خصوصا زن دارد که ممکن است از ۳ ماه تا ۱ سال و شاید کمی بیشتر نیز طول بکشد.

در این نوع از طلاق مانند سایر روش های طلاق مانند طلاق توافقی، قاضی دادگاه خانواده مکلف است نسبت به مهریه، اجرت المثل، نفقه و حضانت فرزندان، ملاقات و نفقه آن ها تعیین تکلیف کند.

در مراحل درخواست طلاق از طرف مرد، دادگاه مکلف است که به هر یک زوجین ابلاغیه فرستاده و با درج مهلت از آن ها بخواهد که داور معرفی کنند، اگرچه امروزه داوری در پرونده های طلاق به امری تشریفاتی تبدیل شده است، چرا که در اکثر و غالب موارد، داوری در رفع اختلاف زوجین کارگشا نیست. مضافا بر این که نظریه داوران برای دادگاه اهمیت چندانی ندارد.

در هیچ شرایطی در درخواست طلاق از طرف مرد، حتی اگر رای غیابی باشد، حق زن از داشتن مهریه سلب نمی شود، فقط اگر بین زوجین نزدیکی واقع نشده باشد، مهریه در هنگام طلاق نصف می شود.

نوع طلاقی که مرد درخواست کننده آن باشد، رجعی است یعنی در مدت حدود ۳ ماه عده، مرد می تواند به همسرش رجوع کند و به این ترتیب طلاق از بین می رود، مگر این که زن دوشیزه (باکره) یا یائسه باشد که در این موارد طلاق بائن است و امکان رجوع وجود ندارد.

در این نوع از طلاق در حال حاضر امکان جمع شرط نصف اموال (شرط تنصیف) با اجرت المثل وجود دارد.

اگر زن واجد شرایط دریافت نحله باشد، به او تعلق می گیرد.

اگر مردی شرط تنصیف مندرج در عقدنامه های چاپی را امضاء کرده باشد، علاوه بر مهریه در هنگام طلاق از طرف مرد، باید تا نصف اموال موجودی را که در ایام زناشویی به دست آورده یا معادل آن را به زن واگذار کند.

اگر مرد مهریه را پرداخت نکرده باشد و قبلا توسط دادگاه در خصوص آن رای صادر نشده باشد، در حکم طلاق دادگاه پرداخت مهریه نیز ذکر می شود که ثبت طلاق مشروط به پرداخت حقوق مالی زن از جمله مهریه است. در شرایطی که مهریه عندالاستطاعه باشد پرداخت آن منوط به اثبات استطاعت مالی مرد از طرف زن است.

اگر مهریه ای که عند المطالبه است، قبلا از طرف دادگاه تقسیط نشده باشد، مرد می تواند پس از قطعیت حکم طلاق دادخواست اعسار از پرداخت دفعی مهریه مندرج در دادنامه طلاق (گواهی عدم امکان سازش) را تقدیم دادگاه صادر کننده رای کند. دادگاه بعد از تشکیل جلسه و دعوت از طرفین و استماع اظهارات زن و شوهر و شهادت شهود در خصوص اعسار زوج تصمیم گیری می کند.

حضانت فرزندان و نیز نفقه آن ها بر طبق قانون و مصلحت طفل توسط دادگاه تعیین می شود.

اثبات رابطه نامشروع زن یا سایر تخلفات او از وظایف زناشویی ارتباطی به مهریه ندارد.

اگر در اثنای رسیدگی به پرونده درخواست طلاق از طرف مرد، زوجین توافق بر سر جدایی و مسائل مرتبط به آن حاصل کنند، می توان پرونده را با درخواست طرفین تبدیل به طلاق توافقی کرد.

اگر قبلا رأی در خصوص اجرت المثل ایام زوجیت صادر نشده باشد، دادگاه رسیدگی کننده به درخواست طلاق از طرف مرد با تعیین کارشناس، اجرت المثل ایام زوجیت زن را تعیین می کند و در ضمن حکم طلاق، مرد را موظف به پرداخت آن می کند.

تنظیم درخواست طلاق از طرف مرد

دادخواست طلاق از طرف زوج به طور کلی به صورت زیر نوشته و تنظیم می شود، اگرچه با توجه به شرایط هر فرد و نوع پرونده او ممکن است تغییراتی در آن به وجود آید.

نمونه دادخواست طلاق:

خواهان : …… مشخصات زوج ( شوهر )

خوانده : ………. مشخصات زوجه ( زن ) 

وکیل یا نماینده قانونی : …….. ( در صورت داشتن وکیل ، نام و نام خانوادگی و مشخصات وکیل نوشته می شود ) 

خواسته یا موضوع و بهای آن : تقاضای طلاق ( صدور گواهی عدم امکان سازش)

دلایل و منضمات دادخواست  : ۱ – فتوکپی مصدق عقدنامه
شرح دادخواست : 
سلام با احترام به استحضار می رساند : 
با توجه به عقد نامه پیوستی اینجانب …… ( خواهان ) و زوجه خانم …… به تاریخ …….. با عقد دائم ازدواج نموده ایم . مدت ……. سال / ماه از زندگی مشترک می گذرد . حاصل زندگی …. فرزند ….. ساله می باشد ( هیچ فرزندی نداریم .) حال توجها به اختلاف و ناراحتی های پیش آمده و عدم امکان ادامه زندگی مشترک و سوء رفتار نامبرده به استناد ماده ۱۱۳۳ قانون قانون مدنی تقاضای رسیدگی و صدور حکم نامبرده را دارم .
شرایط : تقاضای صدور حکم به حضانت اینجانب …. برای فرزندم را دارم . از لحاظ مالی معسر بوده و تقاضای تقسیط مهریه زوجه ام را دارم . ( مهریه را یکجا پرداخت می کنم ) اجرت المثل کاری همسرم را تا روز طلاق با تعیین مبلغ از طرف دادگاه به صورت یکجا می پردازم .

مدارک لازم جهت تشکیل پرونده طلاق به درخواست مرد

• شناسنامه وکارت ملی متقاضی.
• عقدنامه یا رونوشت مصدق آن که ازدفتر ازدواج مربوطه تهیه می‌شود.
• وکالتنامه وکیل دادگستری (در صورت داشتن وکیل).
• دادخاست طلاق به درخواست مرد و پرداخت هزینه‌های دادرسی.

اگر به هر دلیلی اصل سند ازدواج موجود نباشد، باید رونوشت آن را از دفترخانه محل انعقاد عقد نکاح دریافت کنید و به دفترخانه ای که قرار است صیغه طلاق را جاری کند، ارائه کنید.

همچنین برای ثبت طلاق، ارائه گواهی پزشک ذیصلاح در مورد وجود جنین یا عدم آن الزامی است. مگر آنکه زوجین بر وجود جنین اتفاق نظر داشته باشند.